Ochrona przedemerytalna nie zawsze umożliwi przywrócenie do pracy

Sąd Najwyższy badał sprawę, w której prezes zarządu został odwołany z funkcji, zaproponowano mu inne stanowisko, a gdy się nie zgodził otrzymał wypowiedzenie zmieniające z propozycją objęcia nowego stanowiska oraz zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Propozycję tę odrzucił, umowa o pracę została rozwiązana, a sprawa trafiła na wokandę sądową. Jednak zarówno sąd pierwszej jak i drugiej instancji, a następnie SN uznał, że żądanie przywrócenia do pracy przez byłego prezesa byłonadużyciem prawa podmiotowego.

Trzeba podkreślić, że umowa o pracę zawarta między stronami była umową terminową. Miała ona wiązać strony do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego pozwanej za rok obrotowy 2019, nie dłużej jednak niż do dnia 30 czerwca 2020 r. Następnie prezes zarządu zaciągnął kredyt w funduszu komunalnym w wysokości 1.900.000 zł w sytuacji, w której kapitał spółki wynosił 1.300.000 zł.

W związku z czym nie otrzymał absolutorium i został odwołany z funkcji prezesa zarządu spółki. Następnie prezesowi zaproponowano inne stanowisko pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, a gdy odmówił wypowiedzenie zmieniające, które również nie przyjął.

Badając sprawę zarówno sąd rejonowy jak i okręgowy uznały, że spółka wypowiadają prezesowi warunki pracy – naruszyła przepisy prawa, gdyż brakowało mu nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego. Pracownik miał roszczenie o przywrócenie do pracy.

Jednakże sądy zasądziły odszkodowanie zamiast przywrócenia do pracy. Uznano, że odmowa przyjęcia przez powoda nowych warunków pracy w drodze porozumienia stron, dającego mu możliwość kontynuowania zatrudnienia u pozwanej do czasu nabycia uprawnień emerytalnych, przy zachowaniu dotychczasowego wynagrodzenia, jakie przysługiwało mu na stanowisku prezesa zarządu, stanowiła nadużycie prawa jako sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa, gdyż powód miał świadomość, że każdy inny ruch, który pracodawca musiał wykonać, będzie wiązał się z naruszeniem przez niego przepisów prawa, czy to przy wypowiadaniu mu warunków pracy, czy to umowy o pracę.

Stanowisko sądów podzielił również Sąd Najwyższy. Wskazał on, że bezspornym był fakt, odwołania pracownika z funkcji prezesa zarządu z uwagi na negatywną ocenę jego pracy i podejmowane działania zarządcze dotyczące pozwanej. W ocenie SN nie sposób było też kwestionować faktu, że zaproponowane powodowi w wypowiedzeniu stanowisko pracy uwzględniało zaistniałe w sprawie okoliczności oraz sytuację zawodowo – życiową, w jakiej znalazł się powód, oraz świadczyło o przychylnym nastawieniu do niego przez pracodawcę.

Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że wystąpienie przez skarżącego z roszczeniem o przywrócenie do pracy na dotychczasowych warunkach, w ustalonych w sprawie okolicznościach faktycznych, pozostawało także w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, a zwłaszcza z zasadą lojalności pracownika wobec pracodawcy wynikającą z obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy. Takie działanie nie zasługuje na ochronę prawną, mało tego stanowi nadużycie prawa podmiotowego.

Zdaniem SN prezes miał świadomość tego, że odwołanie go z funkcji było konsekwencją nieudzielenia zarządowi absolutorium. To zaś, było spowodowane między innymi zaciągnięciem przez zarząd, na czele którego stał skarżący kredytu w kwocie przewyższającej kapitał spółki. Pozbawienie prezesa uprawnień zarządczych sprawiało z kolei, że musiał on mieć także świadomość tego, że przywrócenie go do pracy na dotychczasowych warunkach pracy (jeszcze raz wypada przypomnieć, że jego wynagrodzenie nie uległoby zmianie w wyniku wypowiedzenia zmieniającego), to jest na stanowisko prezesa zarządu, doprowadziłoby tylko do formalnej reaktywacji dotychczasowego stosunku pracy, ale już bez możliwości jego realizacji w ramach wykonywania pracy określonego rodzaju.

W ocenie Sądu Najwyższego spółka bez wątpienia zaproponowała prezesowi w pełni zgodne z zasadami prawa pracy wyjście z tej sytuacji, którego on jednak nie przyjął. Wszystko to sprawiło, że SN ocenił postawę prezesa jako wyraźny i pozbawiony dobrej woli objaw braku lojalności wobec pracodawcy. Dlatego roszczenie o przywrócenie do pracy na dotychczasowych warunkach było nieuzasadnione jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego oraz nadużycie prawa podmiotowego. Uprawniało tym samym sąd do przyznania odszkodowania w miejsce przywrócenia do pracy.