Dodatek stażowy a urlop z powodu siły wyższej i urlop opiekuńczy

Od 26 kwietnia 2023 r. pracownikom wskutek nowelizacji Kodeksu pracy przyznano m.in. prawo:

• do zwolnienia od pracy (w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w ciągu roku kalendarzowego) z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika (nowy art. 148¹ kp),
• do bezpłatnego urlopu opiekuńczego (w wymiarze 5 w ciągu roku kalendarzowego) w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych (nowe art. 173¹, 173² i 173³ kp).

Za czas zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej przysługuje należność w wysokości połowy wynagrodzenia obliczonego według reguł kalkulowania wynagrodzenia za urlop. Z tym że składniki pensji ustalane w wysokości przeciętnej należy obliczyć z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy.

Dodatek za wieloletnią pracę przysługuje pracownikowi samorządowemu za dni, za które otrzymuje wynagrodzenie, oraz za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby albo konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za które pracownik samorządowy otrzymuje z tego tytułu zasiłek z ubezpieczenia społecznego. Tak stanowi § 7 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych.

W praktyce oznacza to, że dodatek stażowy wypłaca się w „budżetówce” w całości obok zasiłku i wynagrodzenia chorobowego, zasiłku opiekuńczego i świadczenia rehabilitacyjnego.

Przywołany wyżej przepis wskazuje jasno, za jakie okresy pracownik samorządowy ma prawo do pełnej kwoty dodatku stażowego. Stąd – moim zdaniem – nie ma podstaw do obejmowania wspomnianą regulacją również dni zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej, w części za którą wynagrodzenie nie przysługuje. W rezultacie, dodatek za wieloletnią pracę za okres wspomnianego zwolnienia powinien być pomniejszany o 50%. Oczywiście dodatek ten powinien być uwzględniany w podstawie wynagrodzenia przysługującego za absencję wskutek siły wyższej.

W części, w jakiej jest on wypłacany za czas nieobecności spowodowanej działaniem siły wyższej, powinien także stanowić podstawę wymiaru składek ZUS (jako przychód ze stosunku pracy). Nie ma do niego zastosowania wszakże żaden przepis zwalniający z oskładkowania. Dotyczy to również m.in. § 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia składkowego. Na jego podstawie wolne od składek ZUS są składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku.

Z uwagi na fakt, iż urlop ten jest niepłatny, zasadny jest pogląd, iż świadczenie to nie jest należne za dni tego urlopu.