Podstawa odprawy emerytalnej, gdy pracownik przepracował dwa miesiące

Monika Smolczewska

Autor: Monika Smolczewska

Dodano: 7 września 2023
Pytanie:

Pracownik został zatrudniony w czerwcu ze stawką godzinową 23,37 zł. Wynagrodzenie wypłacane jest 10. dnia następnego miesiąca. Dnia 24.07.2023 r. rozwiązujemy umowę na prośbę pracownika w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego. Mam problem z ustaleniem podstawy do odprawy emerytalnej. Powinnam wziąć składniki zmienne z 3 miesięcy poprzedzających nabycie prawa do emerytury, jednak w tym okresie pracownik nie miał wypłacanego wynagrodzenia. Proszę o pomoc w ustaleniu podstawy odprawy emerytalnej.

Odpowiedź:

Do podstawy odprawy przyjąć należy sumę zmiennego wynagrodzenia wypłaconego za okres faktycznie przepracowany, czyli ten jeden miesiąc oraz ze stałych miesięcznych składników w pełnych wysokościach, które przysługiwały w dniu nabycia prawa do świadczenia. Jeżeli pracownik otrzymał w czerwcu składniki zmienne, które wchodzą do podstawy emerytalnej, należy je przyjąć. Jeżeli nie było takich składników, podstawa będzie składała się jedynie ze stawki stałej godzinowej (zaszeregowania), która przysługiwała pracownikowi w miesiącu w którym nabył prawo do odprawy.

Odprawę emerytalną oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Sposób ustalenia ekwiwalentu uregulowano w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. z 1997 r. nr 2, poz. 14 ze zm.). Przewiduje ono, że składniki określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości przyjmowane są do obliczenia ekwiwalentu w wysokości należnej w miesiącu nabycia do niego prawa. Składniki przysługujące za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc (tzw. zmienne miesięczne), wypłacone w okresie 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, uwzględnia się w średniej wysokości z tego okresu. Natomiast składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, wypłacone w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, wlicza się w średniej wysokości z tego okresu.

Katalog składników wynagrodzenia, których nie należy uwzględniać w podstawie wymiaru tego świadczenia, zawiera § 6 rozporządzenia z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop, zgodnie z którym należy pominąć m.in. nagrodę jubileuszową, ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy oraz składniki wypłacane jednorazowo.

 Odprawa emerytalna jest świadczeniem powszechnym, które gwarantuje pracownikowi Kodeks pracy. Wypłacana jest zawsze i nie zależy ona od stażu pracy pracownika, ani od tego ile pracuje u ostatniego pracodawcy.

Dla uzyskania prawa do tego świadczenia wymagane jest, aby nabycie uprawnień emerytalnych było powiązane z rozwiązaniem umowy o pracę. W przeciwnym przypadku pracownik nie będzie miał prawa do odprawy. Aby pracownik nabył prawo do odprawy muszą zostać spełnione łącznie przesłanki:

  • pracownik nabył prawo do emerytury,
  • nastąpiło zakończenie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę,
  • pracownik nie pobrał wcześniej odprawy.

Wypłata odprawy emerytalnej pracownikowi jest obowiązkiem pracodawcy. Jeśli się z tego nie wywiąże, grozi mu za to kara grzywny.

O wypłatę odprawy emerytalnej można się ubiegać od dnia rozwiązania stosunku pracy także wtedy, gdy decyzja ZUS przyznająca emeryturę została wydana później.

Po przejściu na emeryturę pracownik-emeryt może ponownie nawiązać stosunek pracy z tym samym lub innym pracodawcą i nie wpływa to na jego prawo do odprawy, co wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 21 listopada 2012 r. (sygn. akt III APa 12/12): „status emeryta nie dyskwalifikuje z prawa do podjęcia ponownego zatrudnienia u tego samego, czy też innego pracodawcy. Zatem okoliczność ta nie może pozbawiać prawa do odprawy emerytalnej”.

Wysokość odprawy

Kodeks pracy gwarantuje pracownikom odprawę emerytalną w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Jest to kwota minimalna, pracodawca może uregulować w wewnętrznych zapisach wyższą kwotę dla pracowników odchodzących na emeryturę. Jeżeli ta kwestia nie jest regulowana w żadnym z dokumentów firmy, wtedy obowiązują przepisy ogólne Kodeksu pracy.

Odprawa jest świadczeniem jednorazowym.

 

W sytuacji, kiedy pracownik przechodzący na emeryturę pracuje u kilku pracodawców, odprawa należy się od każdego z nich, jednak również na takich zasadach jak przy zatrudnieniu u jednego pracodawcy.

Odprawę tę oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Sposób ustalenia ekwiwalentu uregulowano w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. z 1997 r. nr 2, poz. 14 ze zm.). W myśl przepisów, do podstawy odprawy:

  1. nie zalicza się składników wynagrodzenia takich jak.:
  • jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,
  • wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
  • gratyfikacji (nagród) jubileuszowych,
  • wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
  • ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,
  • dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
  • wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
  • kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
  • nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
  • odpraw emerytalnych lub rentownych albo innych odpraw pieniężnych,
  • wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy;
  1. zalicza się składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do tej odprawy;
  2. zalicza się składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc, uzyskane przez pracownika w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc nabycia prawa do odprawy, w przeciętnej wysokości z okresu 3 miesięcy;
  3. zalicza się składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, wypłacone w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do odprawy, w średniej wysokości z tego okresu.

Odprawa emerytalna a podatek

Odprawa emerytalna jest zwolniona od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o PIT, tj. w ramach ulgi dla seniorów. Zwolnienie to jest limitowane. Są nim objęte przychody w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł. Ponadto, aby korzystać z omawianego zwolnienia od podatku, podatnik nie może otrzymywać, mimo nabycia uprawnienia, świadczeń emerytalnych/rentowych wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o PIT. Uwzględnienie przez płatnika tego zwolnienia jest możliwe po złożeniu przez pracownika oświadczenia o spełnieniu warunków do jego stosowani

Podstawa prawna: 
  • Art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 2647).
  • § 6, § 10 rozporządzenia z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14 ze zm.).
  • Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r., poz. 927).
  • Art. 92 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r., poz. 1510 ze zm.).
Autor: Monika Smolczewska
Monika Smolczewska

Autor: Monika Smolczewska

absolwentka Zarządzania Zasobami Ludzkimi, księgowa ze specjalnością europejskiego prawa podatkowego. Od 18 lat specjalizuje się w prawie pracy, ubezpieczeniach społecznych i prawie podatkowym. Praktyk i edukator w obszarze prawa pracy i kalkulacji wynagrodzeń oraz tego, jak efektywnie i zgodnie z prawem zarządzać kapitałem ludzkim w organizacjach

Numer 275 Maj 2024 r.

Numer 275 Maj 2024 r.
Dostępny w wersji elektronicznej